SREMSKA MITROVICA – Zavod za javno zdravlje Sremska Mitrovica predstavlja regionalnu ustanovu Sremskog okruga, koja prati i analizira zdravstveno stanje stanovništva, kao i rad zdravstvenih ustanova i organizaciju zdravstvenih službi u Sremskom okrugu, a sve u skladu sa zakonskom regulativom.

Radi organizovanja i sprovođenja adekvatne, efektivne i efikasne zdravstvene zaštite, neophodno je analizirati i pratiti zdravstveno stanje stanovništva koje je osnov za objektivnu identifikaciju zdravstvenih problema i prioriteta, izbor i primenu strategija, aktivnosti u zdravstvenoj zaštiti za rešavanje problema, a sve u cilju očuvanja i unapređenja zdravlja stanovništva.

Analizom zdravstvenog stanja stanovništva, došlo se do zaključka da kod našeg stanovništva još uvek dominiraju hronična nezarazna oboljenja, imajući u vidu nedovoljno razvijenu svest građana o značaju prevencije istih, za koje su odgovorni u većini slučajeva doprinosni riziko faktori a koji su rezultat navika i ponašanja svakog pojedinca. Ti faktori su: pušenje, nepravilna ishrana, fizička neaktivnost, gojaznost i dr. Sve to ukazuje na stalnu potrebu multisektorske saradnje unutar celog društva, potrebu sprovođenja svih aktivnosti iz oblasti promocije zdravlja, jer promocija zdravlja zahteva koordiniranu akciju svih zainteresovanih strana: republičke i pokrajinske vlade, zdravstvenog, socijalnog, ekonomskog i drugih sektora, nevladinih i dobrovoljnih organizacija, lokalnih vlasti, industrije, privrede i mas medija. Zdravstvena zaštita je orijentisana prema pacijentu kao i očuvanju i unapređenju zdravlja stanovništva, a briga za zdravlje je obaveza celokupne zajednice.

Najznačajniji faktori rizika za nastanak kardiovaskularnih bolesti

Svetski dan srca obeležava se 29. septembra 2024. godine. I ove godine Svetski dan srca ima za cilj da istakne važnost prevencije bolesti srca i krvnih sudova. Ove godine obeležava se pod sloganom „Aktivan pristup može da spase živote”.

Većina kardiovaskularnih bolesti je uzrokovana faktorima rizika koji se mogu kontrolisati, lečiti ili modifikovati, kao što su: visok krvni pritisak, visok nivo holesterola, prekomerna uhranjenost/gojaznost, upotreba duvana, fizička neaktivnost i šećerna bolest. Međutim, postoje i neki faktori rizika koji ne mogu da se kontrolišu. Među najznačajnije faktore rizika, koji su odgovorni za smrtnost od kardiovaskularnih bolesti, ubrajaju se: povišen krvni pritisak, upotreba duvana, povišen nivo šećera u krvi, fizička neaktivnost i prekomerna telesna masa i gojaznost.

Analiza zdravstvenog stanja stanovništva Sremskog okruga za 2023. Godinu

U pripremi ove analize korišćeni su podaci za ocenu vitalno demografske politike, obolevanja i umiranja stanovništva, rada i korišćenja zdravstvene službe kao i uslova životne sredine. Obrađeni su podaci dobijeni redovnom zdravstveno statističkom evidencijom, odnosno na osnovu statističkih izveštaja koje zdravstvene ustanove dostavljaju Zavodu za javno zdravlje Sremska Mitrovica.

Vitalno demografska situacija jedne teritorije se procenjuje na osnovu više indikatora od kojih su najvažniji: broj stanovnika, polna i starosna struktura, natalitet, mortalitet i prirodni priraštaj. Stanovništvo menja svoja strukturna obeležja pod uticajem brojnih faktora, i kao takva dinamična pojava stalno se kreće. Prirodno kretanje stanovništva podrazumeva promene u ukupnom broju stanovnika kao posledica rađanja (natalitet) i umiranja (mortalitet). Broj rođenih je pozitivna, a broj umrlih negativna komponenta kretanja stanovništva.

Jedan od osnovnih pokazatelja demografske situacije jedne teritorije je broj stanovnika. Sremski okrug je teritorija sa 283.032 stanovnika (procena broja stanovnika 2022. godine, demografija, IZJZ Srbije Batut). Polna struktura u ukupnom broju stanovnika je sledeća: broj osoba muškog pola je 139.785 što je 49,4% a broj osoba ženskog pola je 143.247 što je 50,6% stanovništva.

Važan indikator starosne strukture je i zrelost stanovništva koja govori o procentualnom učešću osoba starih više od 65 godina u ukupnoj populaciji i ukoliko je veća od 10%, stanovništvo je vrlo staro (prema kriterijumima Ujedinjenih nacija). Na teritoriji Sremskog okruga, prema ovim kriterijumima, stanovništvo je izrazito staro i učešće u ukupnoj populaciji, kategorije starije od 65 godina je 22% (u 2021. godini bila je 21%, u 2020. godini bila je 20,6% i u u 2019. godini bila je 19,5%).

Natalitet ili rađanje predstavlja broj živorođene dece na 1000 stanovnika na jednoj određenoj teritoriji u toku kalendarske godine. Stopa nataliteta je niska.

Opšta stopa mortaliteta predstavlja ukupan broj umrlih osoba u jednoj godini na 1000 stanovnika određene teritorije i smatra se visokom ako je njena vrednost iznad 12%. Na teritoriji Sremskog okruga, izračunata stopa za 2023.godinu iznosi 14,7%.

Za analizu prirodnog kretanja stanovništva koristi se i stopa prirodnog priraštaja i predstavlja razliku između broja živorođenih i umrlih u određenom vremenskom periodu na jednoj teritoriji izraženu na 1000 stanovnika. Prema statističkim podacima, za 2023. godinu, za Sremski okrug iznosi – 6,2.

Mortalitet (umiranje) i morbiditet (oboljevanje) su negativni pokazatelji zdravstvenog stanja stanovništva, i veoma su značajni prilikom izrade ove analize.

Mortalitet je negativna komponenta prirodnog kretanja stanovništva. Stopa mortaliteta je važan pokazatelj zdravstvenog stanja stanovništva i predstavlja rezultat delovanja bioloških, ekonomskih i zdravstvenih faktora. Takođe, kretanje stope mortaliteta, uz morbiditet, služi za ocenu efikasnosti zdravstvene zaštite kao i zdravstvene i socijalne politike zemlje.

Vodeći uzroci smrtnosti odraslog stanovništva u Sremskom okrugu u 2023. godini su:

Bolesti sistema krvotoka (60,12%), tumori (15,79%), bolesti sistema za disanje (7,45%), simptomi, znaci i patološki klinički i laboratorijski nalazi (3,51%), bolesti sistema za varenje (2,81%), bolesti mokraćno-polnog sistema (1,75%), bolesti žlezda sa unutrašnjim lučenjem, ishrane i metabolizma (1,59%),bolesti nervnog sistema (1,44%), duševni poremećaji i poremećaji ponašanja (1,23%) i tumori i bolesti krvotvornih organa i poremećaja imuniteta (1,20%).

Analizirajući strukturu mortaliteta/umiranja uočava se veći procenat umrlih od kardiovaskularnih oboljenja, bolesti sistema za disanje i bolesti mokraćno-polnog sistema.Manji procenat umrlih je iz grupe bolesti nervnog sistema i bolesti žlezda sa unutrašnjim lečenjem u odnosu na prethodnu godinu. Znatno smanjenje umrlih u 2023. godini je od COVID-a. U 2023. godini je manji procenat mortalitetai od maligniteta u odnosu na prethodnu godinu.

U 2023.godinikada posmatramo pojedinačne dijagnoze, najveći broj stanovnika Sremskogokruga je umro od povišenog krvnog pritiska 21,19%, zatim od oboljenja srčanog mišića 9,97%, nedovoljne funkcije srca 8,60%, hronične ishemijske bolesti srca 5,81%,karcinoma dušnika i pluća 4,18%, infarkta mozga 3,58%, nedovoljne disajne funkcije 2,81%, akutnog infarkta 2,04%, zastoja srca 1,92% i zapaljenja pluća 1,73%.Struktura mortaliteta po polu u Sremskom okrugu govori da je prethodne godine muški pol nešto dominantniji kada je u pitanju mortalitet.

Ženski pol je dominantan kod većeg broja početnih dijagnoza: povišenog krvnog pritiska 13,09%, zatim od oboljenja srčanog mišića 6,42%, nedovoljne funkcije srca 4,85%.

U strukturi mortaliteta muškog pola dominantni su karcinom dušnika i pluća 2,76%, infarkta mozga 1,92%, zapaljenje pluća 1,08%, nedovoljna disajna funkcija 1,51%, akutni infarkt 1,27% i zastoj srca 1,03%.

Vodeći uzroci smrtnosti iz grupe kardiovaskularnih bolesti u Sremskom okrugu su: hipertenzija (35,25%), oboljenje srčanog mišića (16,59%), nedovoljna funkcija srca (14,31%), hronična ishemijska bolest srca (9,67%), infarkt mozga (5,96%), akutni infarkt srca (3,40%), zastoj srca (3,20%), ateroskleroza (2,72%), treperenje pretkomora i lepršanje pretkomora (1,52%) i krvarenje u mozgu (1,48%).

Što se tiče polne strukture mortaliteta od kardiovaskularnih oboljenja, kao najčešćeg uzroka smrtnosti u 2023. godini uočava se nešto veći procenat umiranja ženskepopulacije od kardiovaskularnih bolesti 57,5%, dok jemuška populacija zastupljena sa 40,5%.

Ženski pol je dominantan kod hipertenzije, oboljenja srčanog mišića, nedovoljna funkcija srca i ateroskleroze. Muški pol je dominantniji kod infarkta mozga i akutnog infarkta.

Morbiditet ili oboljevanje spada u najvažnije indikatore zdravstvenog stanja stanovništva, jer daje uvid u razbolevanje i onesposobljenost stanovništva.

U službi opšte medicine, kardiovaskularne bolesti su grupa oboljenja koja u ukupnom morbiditetu odraslog stanovništva grada sa 7.508 slučajeva zauzimaju treće mesto po učestalosti, od toga se ističe arterijska hipertenzija sa 2.976 slučajeva (3,7%), poremećaji sprovodnog sistema srca sa 808 lica(1%) i druge ishemijske bolesti srca, njih 714 obolelih (0,9%).