Knjiga za vikend: BORBA IZMEĐU PROŠLOSTI I NOVOG ŽIVOTA

KNJIGA ZA VIKEND – Roman „Crveni krovovi” Nede Bjelanović prikazuje ambivalentno iskustvo beogradskog života — sa jedne strane želju da zaboravi ratnu prošlost, a sa druge nemogućnost da se od nje potpuno odvoji. To je knjiga za vikend

„Crveni krovovi”  je roman o odrastanju, identitetu i posledicama rata, ispričan iz perspektive mlade devojke koja se nakon ratnih zbivanja u Sarajevu seli u jednu kasabu na Drini, pretpostavlja se da je to Višegrad, potom u Beograd na studije književnosti, gde pokušava da započne novi život i da potisne sve što je obeležilo njeno detinjstvo: rat, raseljavanje, gubitak doma i nestanak sveta u kojem je odrasla. Ispripovedan je iz perspektive mlade žene, koja s humorom, toplinom i pronicljivošću rekonstruiše svoj životni put i prelomne trenutke koji su je oblikovali.

Radnja započinje 2008. godine dramatičnim događajem na Brankovom mostu, gde naratorku napada mladić naoružan nožem. Međutim, taj neočekivani susret postaje okidač koji otvara njenu ispovest: pred napadačem, gotovo šeherezadinski, junakinja pripoveda o svom životu, porodici, ratu i selidbama. Kroz njeno sećanje otkrivaju se živopisni likovi majke, oca, babe, nane, brata i strica, kao i prva ljubav iz detinjstva, Srđan, koja je obeležila njen emotivni svet više nego kasnija veza s Oliverom u Beogradu.

U romanu se prepliću retrospekcija i introspekcija: junakinja se vraća u svoje detinjstvo provedeno u harmonijskom, toplom porodičnom okruženju, kao i u vreme postdejtonskog egzodusa sarajevskih Srba 1996. godine, kada je njena porodica bila primorana da napusti dom i započne život iz početka. Poseban akcenat stavljen je na njen kasniji dolazak u Beograd i proces adaptacije na novu sredinu — kulturno, porodično i emotivno drugačiju od one iz koje potiče.

Iako rat i izbeglištvo predstavljaju pozadinu, roman ne funkcioniše kao ratni ili antiratni.

Pre svega, on je porodični roman, bogat glasovima predaka i živopisnim likovima koji kroz humor, mudrost i emocionalnu dubinu osvetljavaju sudbinu jedne devojke rastrzane između prošlosti i budućnosti. Upečatljiva je sentimentalno-komička linija pripovedanja: naratorka, iako svesna težine svoje sudbine, često je sagledava sa blagim humorom i nežnom ironijom.

U središtu priče stoji težnja da se prevaziđe trauma i ostavi prošlost iza sebe, ali istovremeno i ljubav prema gradu i doživljajima iz detinjstva. Likovi nisu ogorčeni, ne nose mržnju niti želju za osvetom — umesto toga, zrače toplinom, svežinom i ljudskošću. To čini roman emotivno snažnim, dirljivim i autentičnim.

O književnici

Neda Bjelanović rođena je 1984. godine u Sarajevu. Osnovno obrazovanje započela je u rodnom gradu, a dovršila u Višegradu, gdje je završila i gimnaziju. Nakon preseljenja u Beograd, upisuje Filološki fakultet, na kojem 2008. godine diplomira na Grupi za srpsku književnost i jezik. Master studije završava 2009, a titulu doktora filoloških nauka stiče 2016. godine, odbranivši disertaciju pod naslovom Poetika proze Momčila Nastasijevića. Bjelanovićka je književnica i istoričarka književnosti. Zaposlena je u Institutu za književnost i umetnost u Beogradu. Autor je dve značajne teorijske studije: „Odbegla tajna: poetika proze Momčila Nastasijevića” i „Narativni sentimenti: pojmovno odijevanje prozne emotivnosti”. Sa romanom „Crveni krovovi”, svojim proznim prvencem, postigla je veliki književni uspeh i dobila priznanja kao što su nagrade „Danko Popović” i „Svetozar Ćorović”, uz nominacije za više relevantnih književnih nagrada. Biblioteka u Istočnom Sarajevu snimila je i audio-knjigu. Živi i radi u Beogradu.

 Zašto pročitati ovu knjigu?

• Iako roman dotiče rat, on nije ratni, već porodični i generacijski roman, utemeljen na istinskoj emotivnosti, humoru i uverljivim psihološkim nijansama.
• Priča ostaje autentična i intimna, dok narativni okvir susreta na mostu daje strukturu u kojoj se prošlost otvara postepeno, prirodno i bolno.

Bjelanovićkin stil je nežan, topao i duhovit; opisuje i događaje i osećanja sa jednakom lakoćom i tačnošću. Kritika ga doživljava kao roman odrastanja, s elementima autobiografskog, ali ne u potpunosti, pre kao „istinu pretočenu u fikciju”, kako bi se umetnički oblikovala unutrašnja borba između prošlosti i novog života.